Demir vücutta yaşamsal birçok işlevin devamından sorumlu olan bir unsurdur. Birçok protein ve enzimin yapısında rol alır. Bunun yanı sıra hücrelerin gelişmesinde ve farklılaşmasında ve dokulara oksijen taşınmasında da kilit rol oynar. Hemoglobinin yapısında bulunan demir oksijene bağlanarak tüm dokulara oksijen taşınmasını sağlar. Eğer demir eksikliğiniz varsa anemi (kansızlık) ve halsizlik şikayetlerinin yanı sıra bağışıklık sisteminin zayıflamasından dolayı sık hastalanma şeklinde şikayetler de yaşamanız kaçınılmazdır. Demir eksikliği çocuklarda ve adet gören kadınlarda daha sık olarak görülür ve gerekli önlem alınıp tedavi edilmezse  ciddi sorunlara yol açabilir. Tüm popülasyonun neredeyse dörtte birinde demir eksikliği mevcuttur ancak bir o kadarında da demir fazlalığı problemi saptanmaktadır.

Demir fazlalığı demir eksikliğinden de tehlikeli bir klinik tablodur.  Vücut ihtiyaç fazlası demiri yok edemezse bu fazlalık dokularda birikmeye başlar.

Demir fazlalığının vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir?

- Demir normal şartlarda vücut için antioksidan olmasına rağmen normalin üzerinde birikmesi durumunda bu kez de vücutta ciddi bir oksidatif stres yaratır. Oksidatif stres dediğimiz durum “paslanmayla” eşdeğer bir kavramdır. Vücut adeta içten içe sinsi bir şekilde paslanır ve yaşlanır. Ortaya çıkan serbest radikaller hücreleri tahrip eder ve kronik enflamasyon gelişir.

- Damar sertliği ve kalp hastalığı riskini artırır. Damar iç duvarını döşeyen endotel hücrelerinin tahrip olması  kalp damar hastalıklarının riskini artırır.

- Yüksek demire bağlı olarak DNA’nın tahrip olması sonucunda kanser gelişme riski artar.

- Demir seviyeleri yüksek olan insanlarda insülin direnci, diyabet ve metabolik bozuklukların görülme olasılığı artmakta ve karaciğer problemleri daha sıklıkla ortaya çıkabilmektedir.

 Neyse ki kan demirinin tetkiki çok zor bir işlem değildir. Serum ferritin tayini demir seviyesi hakkında kesin bir sonuç verir. Serum ferritin testinin her bireyin düzenli olarak yaptırması gereken en önemli check up testlerinden biri olduğunu belirtmek isterim.  Ferritin demiri bağlayıp depolanmak üzere hücrelere  taşıyan bir proteindir. Eğer ferritin seviyeniz düşükse demir seviyeniz de düşük demektir. Serum ferritin seviyelerinin 20-80 ng/ml arasında olması sağlıklıdır. 20 ng/ml altında olması demir eksikliği açısından kuvvetli bir delildir. Eğer ferritin seviyesi 80 ng/ml’nin üzerinde ise bu kez de demir fazlalığına işaret eder. 

Demir eksikliği  varsa bunun sebebinin bulunması ve ortadan kaldırılması gereklidir. Demir eksikliği şu sebeplerden ortaya çıkabilir.

- Demir alımındaki eksiklik

- Demir emilimindeki bozukluk

- Gizli veya aşikar bir kanama sonucunda kanla birlikte vücuttan fazla miktarda demir kaybı (kadınlarda adet kanamalarının fazla olması veya bağırsaklardan olan gizli bir kanama)   

Demir fazlalığının tedavisinin hem ucuz hem de güvenilir bir yolu ise kan vermedir. Serum ferritin seviyesine göre belirli periyotlarda kan bağışında bulunmak tedavi yerine geçer. Aşağıdaki tabloda ferritin seviyelerine göre kan verilme sıklığı gösterilmektedir.

20.Ekim.2015 

Yasal Uyarı: Bu makale özgün bir yazı olup telif hakkı yazarlara aittir. Kopyalanarak başka mecralarda kullanılması durumunda hukuki yollara başvurulacaktır. Kopyalanmadan sayfamıza link verilebilir.